Toksoplazma (toxoplasma) enfeksiyonu; Toksoplazma (toxoplasma) gondii adı verilen bir parazitin (protozoon) insan ve hayvanlara geçmesiyle ortaya çıkar. Hamile bayanlarda bebek düşüklerine neden olması ve anne karnındaki bebeklerde ciddi problemlere yol açması nedeniyle önemli bir hastalıktır. Toksoplazma (toxoplasma) genellikle belirti vermeden geçirilen bir enfeksiyondur. Ancak nadir durumlarda çok ağır bir seyir gösterir. Gebelikte geçirilen enfeksiyonun belirti göstermeden seyretmesi, enfeksiyonun bebeğe geçme riskini azaltmaz. Yani hiçbir belirti ve şikâyeti olmayan anne adayının bebeğinde, toksoplazma (toxoplasma)ya bağlı bir sekelin oluşması mümkündür.

Enfeksiyonun bulaşma yollarının yaygınlığı nedeniyle toksoplazma (toxoplasma), nispeten sık olarak geçirilen bir enfeksiyondur. Kadınların % 25'inin daha önce bu enfeksiyonu geçirdiği ve bağışık oldukları araştırmacılarca tespit edilmiştir. Enfeksiyon geçiren bayanların enfeksiyona bağışık oldukları kabul edilir. Toksoplazma enfeksiyonu tam bağışıklık sağlayan bir hastalıktır. İnsanlar bu enfeksiyonu hayatı boyunca yalnızca bir kez geçirir. Bu nedenle hamile bayanlar eğer daha önce bu hastalığı geçirmiş iseler risk taşımazlar.Daha önce hiç toksoplazma (toxoplasma) enfeksiyonu geçirmemiş anne adaylarının, gebelik sırasında bu enfeksiyona yakalanma olasılığı yaklaşık % 0,5'dir.Enfeksiyonun gebelikteki riski, bebeğe bulaşabilme olasılığıdır. Bu riskte on binde 1,6 olarak belirlenmiştir.

Bulaşma Yolları

Hastalık genellikle, hastalıklı etlerden yada etkenin yumurtalarının (oocystlerin) ağız yoluyla alınmasıyla hayvan ve insanlara bulaşır. Bulaşmada kediler en önemli rolü üstlenirler.

Toksoplazma (toxoplasma) etkenine ait yumurtalar memeli hayvanlar tarafından yutulursa, sindirim sisteminden, kan dolaşımına geçerek kaslara ve diğer organlara yerleşirler. Etken bu geçişler sırasında değişik yaşam evreleri geçirerek enfektif halde kalp, karaciğer, beyin ve dalak gibi organlara yerleşir. Bu enfektif doku veya organların insanlar tarafından pişirilmemiş veya az pişmiş olarak tüketilmesi yine bu hayvanlardan elde edilen süt ve süt ürünlerinin pastörize edilmemesi sonucu insanlarda enfeksiyon ortaya çıkar.Diğer bir bulaşma yolu ise enfeksiyon etkeni taşıyan kedilerin dışkılarıyla atılan yumurtaların insanlar tarafından ağız yoluyla alınmasıdır. Ayrıca toksoplazma (toxoplasma) yumurtaları soğuğa (-14 oC) ve sıcağa dayanıklı olmaları nedeniyle dirençli bir yaşam formuna sahiptirler. Sokakta yaşayan kedilerin, etkeni taşıyan dışkılarından toz ve rüzgarla yumurtaların yine ağız yoluyla alınması veya evlere ayakkabı yoluyla taşınması önemli bir bulaşma şekli olarak gösterilmektedir. Özetle toksoplazma (toxoplasma) etkeninin insanlara bulaşması pek çok yolla gerçekleşebilir. Evde beslenen kediler toksoplazma (toxoplasma) yönünden kontrol edilerek bu risk bir ölçüde azaltılabilir.

İnsanlarda Belirtiler

Genellikle belirti vermemesine rağmen, şiddetli seyrettiği durumlarda; lenfadenopati (lenf bezlerinin şişmesi) ya da deri döküntüleri en tipik özelliğidir. Şiddetli olgularda myocardit (kalp kasının enfeksiyonu), meningioencephalit (beyin ve beyin zarlarının enfeksiyonu), chorioretinitis (gözün retina tabakasının enfeksiyonu) klasik semptomlarıdır. Ayrıca genel olarak karaciğer ve dalakta büyüme, anemi ve ateş görülebilir. Bazı hastalarda kas ağrıları farengitis ve baş ağrısı gibi belirtiler ön planda olabilir. Toksoplazma (toxoplasma) anneden plesanta yoluyla bebeğe geçtiğinde, düşüklere neden olabileceği gibi, bebekte göz enfeksiyonlarına ve buna bağlı şaşılığa ve körlüğe, beyin dokusu enfeksiyonu oluşursa, yıllar sonra ortaya çıkan epilepsi hastalığının veya zeka geriliğinin nedeni olabilmektedir.

Kedilerde Klinik Belirtiler

Hastalık kedilerde; insanlar gibi enfeksiyona yakalanmalarına rağmen genellikle hiçbir belirti vermeden seyreder. Bazı durumlarda kedilerde kusma, uyuşukluk, adaleler de koordinasyon bozukluğu, körlük ve ateş görülebilir. Kedinin bağışıklık durumu iyi ise bu tür belirtiler bir süre sonra ortadan kalkar. Yavru ve genç hayvanlarda nadir olarak ateş,öksürük,nefes almada zorluk,ishal,sarılık ve merkezi sinir sistemine ait bozukluklar görülür.

Teşhis

Enfeksiyon ELİSA (Enzyme-Linked Immunoabsorbent Assays) ve İFA (Indirect Fluorescent Antibody test) ile teşhis edilebilir. İnsanlarda IgG ve IgM antikor tayini ve lenf bezlerinin biyopsisinde tachizoidlerin varlığı tespit edilir. Ayrıca taşıyıcıların gaitalarında, akut dönemde etken yumurtalarının görülmesiyle de yapılabilir. IgM hâlihazırda geçirilmekte olan bir enfeksiyonu gösterirken, IgG genellikle daha önceden geçirilmiş bir enfeksiyonun varlığını ifade eder.

Korunma Yolları

Gıda olarak tüketilecek et ve süt ürünlerinin, sakatatların iyi bir şekilde pişirilmesi, pastörize olmayan süt ve süt ürünlerinin tüketilmemesi, bu hastalığın bulaşmasını önleme açısından çok önemlidir. Evlerde beslediğimiz hayvanlarımızın gıdalarında da aynı özen gösterilmelidir.İnsan açısından toksoplazma (toxoplasma) enfeksiyonunun en zararlı olduğu dönem, gebelik sırasında olduğu göz önünde bulundurularak, mutlaka anne adaylarının toksoplazma (toxoplazma) testi yaptırması gerekmektedir. Ayrıca kedi besleyen hayvan sahiplerinin bu konuya özenle yaklaşmaları ve evde beslenen hayvanlarımızada toksoplazma (toxoplasma) testi yaptırılarak daha güvenli bir hamilelik süreci sağlanabilir.Kedinizde toksoplazma (toxoplasma) kontrolünü yaptırınız. Çevrenizdeki diğer kedi sevenleri uyararak, onlarında bu kontrolü yaptırmalarını sağlayınız.

Tedavi

Bütün bunlara karşın tedavisi de en kolay ve çabuk sağlanabilen hastalıklardan birisidir. Gerek insan, gerekse kedilerdeki teşhis ve tedavi şekilleri aynı olup kısa sürede kontrol altına alınabilmektedir.